Tembung salah kaprah ugi winastan tembung rura basa, tegesipun tembung ingkang sampun risak utawi tembung ingkang sampun lepat nanging kaprah. Tembung salah kaprah punika kapérang dados kalih ;
A. Tembung salah kaprah ingkang patèn, tegesipun boten saged kaéwahan malih utawi boten saged dipunleresaken ;
1. Adang sega : Adang beras supaya dadi sega.
2. Mbathik jarit : Mbatik mori supaya dadi jarit.
3. Mènèk krambil : Mènèk wit krambil.
4. Nguleg sambel : Nguleg Lombok supaya dadi sambel.
5. Nulis layang : Nulis kertas supaya dadi laying.
6. Nggodhok wédang : Nggodhog banyu supaya dadi wedang.
7. Ngenam klasa : Ngenam pandhan supaya dadi klasa.
8. Negor gedhang : Negor wit gedhang.
1. Adang sega : Adang beras supaya dadi sega.
2. Mbathik jarit : Mbatik mori supaya dadi jarit.
3. Mènèk krambil : Mènèk wit krambil.
4. Nguleg sambel : Nguleg Lombok supaya dadi sambel.
5. Nulis layang : Nulis kertas supaya dadi laying.
6. Nggodhok wédang : Nggodhog banyu supaya dadi wedang.
7. Ngenam klasa : Ngenam pandhan supaya dadi klasa.
8. Negor gedhang : Negor wit gedhang.
B. Tembung salah kaprah ingkang boten patèn, tegesipun tembung ingkang saged dipunleresaken malah kepara kedah dipunleresaken ;
1. Acara ingkang leres adicara. Awit tembung acara punika tembung asalipun
saking basa Indonesia.
2. Ojo panyeratan punika manut tata paramasastra Jawi lepat ingkang leres aja, awit panyeratan mawi [o] punika panyeratan manut kaidah paramasastra Indonesia, jer basa Indonesia punika boten saged mbèntenaken antawisipun [a] jejeg kaliyan [o].
Manut kaidah Basa Jawa Manut kaidah Basa Indonesia
Cara coro
Coro coro
Lara loro
Loro loro
Sapa sopo
Ana ono
Wanasaba wonosobo
Kaliwira kaliwiro
Sriyanta sriyanto
Setya Amrih Prasaja Setyo Amrih Prasojo
Purwareja purworejo
Retna retno
Selakrama selokromo
Leksana leksono Bahan Ajar Kelas XI Semester Genap
Triyana triyono
3. Panyerating è,e, lan é, kaidah basa Jawi taksih mbèntenaken panyeratan aksara swara è,e,é, déné kaidah basa Indonesia panyeratan [e] boten wonten bèntenipun ;
Manut kaidah Basa Jawa Manut kaidah Basa Indonesia
Kéné kene
Geger geger
Gègèr geger
Kéré kere
Keré kere
Sléman sleman
Kéthok kethok
Kethok kethok
Kèthok kethok
Sapèn sapen
Kelek kelek
Kèlèk kelek
4. Panyeratan [i] ingkang dipunwaos [i], lan panyeratan [i] ingkang dipunwaos [e] ;
Uniné [pithék / péthék] panyeratan ingkang leres pithik.
Uniné [sakéng] panyeratan ingkang leres saking.
Uniné [paléng] panyeratan ingkang leres paling.
Uniné [maléng] panyeratan ingkang leres maling.
Uniné [krambél] panyeratan ingkang leres krambil.
5. Panyeratan aksara swara [u] ingkang kawaos [u] lan panyerating aksara [u] ingkang
kawaos [ů] ;
Alun – alun dédé alon – alon
Wedhus dédé wedhos
Jujul dédé jojol
Udud dédé odod
Putih dédé poteh
Tukul dédé tokol
6. Ulang tahun basa Jawinipun ambal warsa.
Happy birthday selamat ulang tahun sugeng ambal warsa.
7. Selamat Tahun Baru langkung trep mawi sugeng tanggap warsa;
Happy new year selamat tahun baru sugeng tanggap warsa.
8. Akir – akir iki ingkang leres tembé iki, ntas iki ;
Akhir – akhir ini akir – akir iki [lepat].
Akhir – akhir ini tembé iki, ntas iki [leres].
9. Antara liya ingkang leres antarané ;
Antara lain antara liya [lepat].
Antara lain antarané [leres].
10. Caos lebetan, caos input, ingkang leres caos pamrayogi, caos panyaruwé ;
Memberi masukan caos lebetan [lepat].
Memberi masukan caos input [lepat].
Memberi masukan caos pamrayogi, caos panyaruwé [leres].
11. Dudu, dédé, liya, sanés;
Dudu tembung ngoko basa Indonesiané bukan.
Dédé tembung krama basa Indonesiané bukan.
Liya tembung ngoko basa Indonesiané lain.
Sanés tembung krama basa Indonesiané lain.
Kula murid SMA dédé murid SMP.
Punika buku dédé potlot.
Punika sanès buku kula.
12. Dèrèng berpengalaman, taksih cubluking kawruh, kirang seserepan.
Belum berpengalaman déréng berpengalaman [lepat].
Belum berpengalaman taksih cubluking kawruh [leres]
Belum berpengalaman kirang seserepan [leres].
13. Didukung, disengkuyung ;
Didukung didukung [lepat]
Didukung disengkuyung [leres]
14. Dipunbikak, dipunmilai, dipunwiwiti, dipunpurwakani ;
Dimulai dipunbikak [lepat]
Dimulai dipunmilai [lepat]
Dimulai dipunwiwiti [leres]
Dimulai dipunpurwakani [leres].
15. Dipuntutup, dipunpungkasi, dipunpurnani, dipungkasi ;
Acara ini mari kita tutup dengan….
Acara iki ayo kita tutup kanthi….
Adicara punika mangga kita tutup kanthi…. [lepat]
Adicara iki ayo dipungkasi kanthi….[leres]
Adicara punika mangga dipunpungkasi kanthi…[leres]
Adicara punika mangga dipunpurnani kanthi…[leres]
16. Kita, kula lan panjenengan, aku lan kowé. Tembung kita ing basa Jawi bénten kaliyan kita bahasa Indonesia. Kita basa Jawi tegesipun ; kowé, sampéyan, panjenengan. Awit tembung kita punika asalipun saking tembung Jawi Kina ingkang nggadhahi teges kowé, sampéyan lan panjenengan.
Mari kita bersama – sama….
Mangga kita sesarengan [lepat]
Mangga kula lan panjenengan sesarengan [leres] utawi
Mangga sesarengan [leres]
17. Kula lan kawula ;
Kula punika laré dusun [leres]
Kawula punika laré dusun [lepat]
Kawula ing dusun ngriki kathah [leres].
Kula saya, aku
Kawula abdi, hamba, rakyat.
18. Kesimpulan, dudutan ;
Jadi kesimpulannya……
Dadi kesimpulané…. [lepat]
Dados kesimpulanipun… [lepat]
Dadi dudutané…. [leres]
Dados dudutanipun…. [leres]
1. Acara ingkang leres adicara. Awit tembung acara punika tembung asalipun
saking basa Indonesia.
2. Ojo panyeratan punika manut tata paramasastra Jawi lepat ingkang leres aja, awit panyeratan mawi [o] punika panyeratan manut kaidah paramasastra Indonesia, jer basa Indonesia punika boten saged mbèntenaken antawisipun [a] jejeg kaliyan [o].
Manut kaidah Basa Jawa Manut kaidah Basa Indonesia
Cara coro
Coro coro
Lara loro
Loro loro
Sapa sopo
Ana ono
Wanasaba wonosobo
Kaliwira kaliwiro
Sriyanta sriyanto
Setya Amrih Prasaja Setyo Amrih Prasojo
Purwareja purworejo
Retna retno
Selakrama selokromo
Leksana leksono Bahan Ajar Kelas XI Semester Genap
Triyana triyono
3. Panyerating è,e, lan é, kaidah basa Jawi taksih mbèntenaken panyeratan aksara swara è,e,é, déné kaidah basa Indonesia panyeratan [e] boten wonten bèntenipun ;
Manut kaidah Basa Jawa Manut kaidah Basa Indonesia
Kéné kene
Geger geger
Gègèr geger
Kéré kere
Keré kere
Sléman sleman
Kéthok kethok
Kethok kethok
Kèthok kethok
Sapèn sapen
Kelek kelek
Kèlèk kelek
4. Panyeratan [i] ingkang dipunwaos [i], lan panyeratan [i] ingkang dipunwaos [e] ;
Uniné [pithék / péthék] panyeratan ingkang leres pithik.
Uniné [sakéng] panyeratan ingkang leres saking.
Uniné [paléng] panyeratan ingkang leres paling.
Uniné [maléng] panyeratan ingkang leres maling.
Uniné [krambél] panyeratan ingkang leres krambil.
5. Panyeratan aksara swara [u] ingkang kawaos [u] lan panyerating aksara [u] ingkang
kawaos [ů] ;
Alun – alun dédé alon – alon
Wedhus dédé wedhos
Jujul dédé jojol
Udud dédé odod
Putih dédé poteh
Tukul dédé tokol
6. Ulang tahun basa Jawinipun ambal warsa.
Happy birthday selamat ulang tahun sugeng ambal warsa.
7. Selamat Tahun Baru langkung trep mawi sugeng tanggap warsa;
Happy new year selamat tahun baru sugeng tanggap warsa.
8. Akir – akir iki ingkang leres tembé iki, ntas iki ;
Akhir – akhir ini akir – akir iki [lepat].
Akhir – akhir ini tembé iki, ntas iki [leres].
9. Antara liya ingkang leres antarané ;
Antara lain antara liya [lepat].
Antara lain antarané [leres].
10. Caos lebetan, caos input, ingkang leres caos pamrayogi, caos panyaruwé ;
Memberi masukan caos lebetan [lepat].
Memberi masukan caos input [lepat].
Memberi masukan caos pamrayogi, caos panyaruwé [leres].
11. Dudu, dédé, liya, sanés;
Dudu tembung ngoko basa Indonesiané bukan.
Dédé tembung krama basa Indonesiané bukan.
Liya tembung ngoko basa Indonesiané lain.
Sanés tembung krama basa Indonesiané lain.
Kula murid SMA dédé murid SMP.
Punika buku dédé potlot.
Punika sanès buku kula.
12. Dèrèng berpengalaman, taksih cubluking kawruh, kirang seserepan.
Belum berpengalaman déréng berpengalaman [lepat].
Belum berpengalaman taksih cubluking kawruh [leres]
Belum berpengalaman kirang seserepan [leres].
13. Didukung, disengkuyung ;
Didukung didukung [lepat]
Didukung disengkuyung [leres]
14. Dipunbikak, dipunmilai, dipunwiwiti, dipunpurwakani ;
Dimulai dipunbikak [lepat]
Dimulai dipunmilai [lepat]
Dimulai dipunwiwiti [leres]
Dimulai dipunpurwakani [leres].
15. Dipuntutup, dipunpungkasi, dipunpurnani, dipungkasi ;
Acara ini mari kita tutup dengan….
Acara iki ayo kita tutup kanthi….
Adicara punika mangga kita tutup kanthi…. [lepat]
Adicara iki ayo dipungkasi kanthi….[leres]
Adicara punika mangga dipunpungkasi kanthi…[leres]
Adicara punika mangga dipunpurnani kanthi…[leres]
16. Kita, kula lan panjenengan, aku lan kowé. Tembung kita ing basa Jawi bénten kaliyan kita bahasa Indonesia. Kita basa Jawi tegesipun ; kowé, sampéyan, panjenengan. Awit tembung kita punika asalipun saking tembung Jawi Kina ingkang nggadhahi teges kowé, sampéyan lan panjenengan.
Mari kita bersama – sama….
Mangga kita sesarengan [lepat]
Mangga kula lan panjenengan sesarengan [leres] utawi
Mangga sesarengan [leres]
17. Kula lan kawula ;
Kula punika laré dusun [leres]
Kawula punika laré dusun [lepat]
Kawula ing dusun ngriki kathah [leres].
Kula saya, aku
Kawula abdi, hamba, rakyat.
18. Kesimpulan, dudutan ;
Jadi kesimpulannya……
Dadi kesimpulané…. [lepat]
Dados kesimpulanipun… [lepat]
Dadi dudutané…. [leres]
Dados dudutanipun…. [leres]
SUMBER:http://tanahmemerah.wordpress.com/kasastraan/kawruh-bahasa-jawa/tembung-rurabasa/
No comments:
Post a Comment